F A İ Z
Her ürün ve hizmetin bir fiyatı vardır. Paranın fiyatı ise faizdir. Para talep eden de faizini öder. Faiz geleceğe yöneliktir. Gelecek beklentisine göre faiz oranı şekillenir.
Kısa vadeli faizin belirleyicileri
- günlük bazda bankacılık sisteminin fonlanma ihtiyacı
- devlet kasası Hazine'nin günlük nakit hareketleri ( gelirleri ve ödemeleri )
- döviz piyasasındaki alım satım sonucu oluşan TL ihtiyacı ya da fazlası
- ve tüm bunlar sonucunda ortaya çıkan TL açığı ya da fazlasının Merkez Bankası tarafından dengelenmesidir.
Bankalar için kısa vadeli faizler bono, tahvil gibi uzun vadeli yatırım araçları için bir baz gösterge ( ya da maliyet ) teşkil eder. Bankalar bono/tahvil portföylerini müşterilerine yaptıkları kısa vadeli repolarla fonlarlar.
Faiz oranlarının düzeyini etkileyen faktörler
- bankalardaki vadeli mevduat artış hızı, enflasyon oranının gerisinde kaldığı takdirde, faiz oranlarının yükseltilmesi gündeme gelir; bu şekilde daha fazla kaynak toplama amaçlanır.
- bankalar faiz oranlarını belirlerken enflasyon oranlarını da dikkate alırlar, dolayısıyla faiz oranları orta dönemde enflasyondaki dalgalanmalara paralel bir seyir izler.
- döviz kurlarının çok hızlı bir şekilde arttığı dönemlerde de, fonların ulusal paraya yöneltilmesi için faiz oranları yükseltilir.
- faiz oranları iç talebin çok canlı olduğu ve enflasyonist baskılara yol açtığı dönemlerde de yükseltilir; bu önlem ile paranın tüketimden tasarrufa çekilmesi ve tüketimin kısılması amaçlanır.
- bütçe açığının artması, kamunun borçlanma ihtiyacını yükselteceği için faiz oranlarını tırmandırır
- oranların düşürülmesi ise ekonominin bir durgunluk içinde bulunduğu zamanlarda gündeme gelir; mevduat faizi ile birlikte kredi faiz oranı da gerileyeceği için kredi kullanımı artar ve ekonomide canlanma başlar.